Türkiye, Google’dan Banlanacak mı?
Geçtiğimiz günlerde Rekekabet Kurumu Google’a ciddi bir ceza kesti. Aslında Google dünyanın pek çok yerinde farklı konularda ceza yiyor. Mesela Mart 2019’da AB, sadece internet reklamları sektöründeki hakimiyetini kötüye kullandığı için Google’a 1 milyar 490 milyon Euro ceza uygulamıştı
İşte benzer bir durum da bu cezanın birkaç ay öncesinde Türkiye’de yaşanmıştı. Eylül 2018’de Rekabet Kurumu, Google’ın Türkiye’de bazı kurallara uygun davranmadığı tespit edip 93 milyon TL para cezası kesmişti. Bu ceza aslında uyarı niteliğindeydi. Peki neydi o kurallar?
Nasıl bir telefon alırken rafta farklı markalardan farklı modeller görmemiz gerekiyorsa, aslında telefonların içinde de aynı durum geçerli. Android ya da iOS farketmez, artık kullandığımız her uygulamanın bir karşılığı var. Tüketici olarak da bizim seçeneklerden haberdar olmamız lazım. Eğer bir firma sadece kendi uygulamalarını sunuyorsa, yaptığı haksız rekabete girebiliyor.
İşte Rekabet Kurumu’da 2018’de Google’a bu yüzden ceza kesti ve Google’a dedi ki “Sen Android içinde kendi arama motorunu ana ekrana yerleştirmişsin, hatta akıllı telefon üreten şirketlerden bu yapmazlarsa para istemişsin, bu uygun değil. Haksız rekabet yapıyorsun.”
93 milyon TL tabii ki Google gibi bir şirket için o zaman uyarı niteliğindeydi:
Rekabet Kurumu açık şekilde “Gerekli düzenlemeleri yapmaz, tüketiciye başka seçenek yokmuş gibi davranırsan, telefonları üreten şirketlere kendi uygulamaları sunma baskısı yaparsan daha büyük ceza keseriz” demeye çalışıyordu. Google ise geçen zaman dilimi içinde talep edilen düzenlemeleri yapmadı. İşte fişler de tam olarak burada koptu.
7 Kasım 2019’da toplanan Rekabet Kurulu, Google’ın istenen şartları gerçekleştirmediğini, haksız rekabet uygulamaya devam ettiğine karar verdi. 4054 sayılı Rekabetin Korunması Hakkında Kanunun 6. maddesinin ihlal edildiğini tespit etti. Hatta Google’un cihaz üreticilerinden eğer kendi uygulamalarını yüklemek istemezlerse ücret talep ettiği de anlaşıldı. Rekabet Kurumu’nun cezası ise bu kez ağır oldu. Google 2018 yılının her bir günü için 1,5 milyon TL para cezasına çarptırıldı. Yani bir önceki cezanın neredeyse 5,5 katı.
Bu arada Google’ın Türkiye’den 2018’de 3 milyar TL kazandığı tahmin ediliyor. Yani Rakebet Kurumu, bu gelirin neredeyse 6’da biri kadar ceza kesmiş görünüyor. Bunun üzerine de Google yaptırım kararı alarak 12 Kasım’da Türkiye’de Android cihaz telefon satışı yerli ve yabancı bütün şirketlere yapan şirketlere, GSM firmalarına ulaşıp kendi kararını bildirdi. 12 Aralık 2019 tarihinden sonra satılan bütün Android cihazlarda, Google servislerinin ve uygulamalarının kullanılamayacağını açıkladı. Tabii bir uzlaşma yaşanmazsa….
Bizce bu durum neyi ifade ediyor?
Anlayacağınız o ki Google, Türkiye pazarındaki gücünü kullanmaya çalışarak, Rekabet Kurumu’nun cezasını kabul etmiyor. Çünkü Türkiye’de Android’e ya da uygulamalarına karşı tek rakip Apple’ın iOS, iPadOS ya da MacOS gibi işletim sistemleri… Bu cihazlar da çok pahalı olduğu, herkes tarafından rahatlıkla ulaşılamadığı için Google, “Eğer bana ceza keserseniz ben de Android’i yalnız bırakırım. Herhangi bir uygulama ya da hizmetimi Türkiye’de kullanamazsınız” demek istiyor.
Zaten Google’ın iddialar üzerine yaptığı açıklama da yaşananları doğruluyor. GSM firmalarını ve Android cihaz üreticilerine ulaştığını söyleyen Google, Eğer Rekabet Kurumu ile uzlaşamazsa ne yazık ki Türkiye’de Google uygulamaları kullanım dışı kalacak. Yani Android işletim sistemine sahip bir telefon alabileceğiz. Ancak Google Play Store, YouTube, Chrome, Gmail, Google Arama gibi çoğu uygulamaya erişimimiz olmayacak….
Peki şimdi ne olacak? Google uygulamaları Türkiye’de gerçekten kapatılacak mı? Hangi telefonlar etkilenecek?
Öncelikle şu iki konuya açıklık getirelim. Birincisi Android Google’a ait bir işletim sistemi ama Google servisleri ile Android aynı şey değil. İkincisi, böyle bir durumda, eğer Google Türkiye’de satılacak telefonlardan desteğini keserse, yaptırım cebimizdeki ya da şu anda satışta olan cihazlarda için geçerli olmayacak. Google’ın yaptırımı, önümüzdeki süreçte Türkiye’ye getirilecek olan, yeni çıkmış Android modellerde geçerli olacak. İlerleyen dönemlerde Türkiye’ye gelecek cihazlarda Android olacak ama Google uygulamaları olmayacak.
Hatırlarsanız Huawei’de bu yıl buna benzer bir süreç yaşamıştı. ABD ile Çin arasındaki gerginlik nedeniyle Google, Huawei’den Google uygulamaları desteğini çekmişti. Bu durum o anda satışta olan Huawei modelleri için geçerli değildi. Sadece yeni çıkacak cihazları ilgilendiriyordu. Çin dışında Google’sız piyasaya sürülen ilk Huawei telefon ise Mate 30 olmuştu. Hatırlarsanız o telefonu da incelemiş, size google’sız bir telefonun neye benzediğini anlatmıştık. Özetmelemek gerekirse şu an yeni bir telefon aldıysanız ya da Türkiye’de şu anda satışı olan bir cihazı almayı düşünüyorsanız endişelenmenize gerek yok.
Şimdi gelelim diğer meselelere…
Google “Android zaten benim, ne istersem onu sunarım” diyebilir, ancak durum tam olarak öyle değil. Tıpkı Windows XP gibi, Android de artık şirketlerden çok kullanıcıların malı konumunda. Türkiye’nin de dünyanın da en çok kullanılan işletim sistemi. Daha açıklayıcı olması için bir benzetme yapalım. Yaşadığınız şehrin en büyük AVM’sine gittiğinizi düşünün… Bulunduğunuz yerin amacı ticaret yaparak kâr elde etmek. Ancak siz bir müşteri olarak mağazalarda gezerken, bir kafede otururken rahat olmak istersiniz.
Tüm seçenekleri görmek ister ya da en azından sevdiğiniz bir marka, bir kafe varsa oraya gitmek istersiniz. İşte Andorid de böyle bir ortam. Ticari olarak Google Android’den elbette kâr sağlamak isteyecektir, ancak bunu yaparken sizin rahatsız olmanızı istemez. Zaten yaparsa dünyanın en çok kullanılan işletim sistemi olmaz.
Açık konuşmak gerekirse iki tarafın yelkenleri indirip, orta yol bularak anlaşması gerektiğini görüyoruz. Elbette son sözü söylecek olan biz değiliz, sadece birer kullanıcı olarak konuşuyoruz. Ancak milyonlarca insanın olası mağduriyeti söz konusu. Çünkü Google’sız Android’in karşısında ülkemizde uygun fiyatlı bir seçenek yok.
Peki Google uygulamaları kullanım dışı kalırsa çözüm ne olacak?
Biliyorsunuz ki Google uygulamaları Çin’de yasak. Bu nedenle Çin’de Google uygulamalarına karşı arama motoru Baidu, Facebook’un yerli versiyonu Webio gibi servisler var. Yani bir Çinli, Google’sız Android’i rahatlıkla kullanabiliyor. Bu durum Rusya için de geçerli. Rusya da Google’a karşı keskin bir yasak yok ama ülkesindeki şirketlerden Android cihaz satmaları karşılığında içine Yandex gibi yerli uygulamaları, servisleri kurmalarını talep ediyor. Böylece Çin ve Rusya, yerli uygulamalarını kendi halkına kullandırıyor.
Ancak Türkiye’de böyle bir durum söz konusu değil. Henüz ülkemizde Google uygulama ve hizmetlerine karşı yerli alternatifler bulunmuyor. Yabancı alternatiflerde ise sadece bir seçenek var o da iOS. Elbette burada “Ben APK yüklerim, diğer mağazaları kullanırım” diyen arkadaşlarımız da olacaktır. Ancak durum herkes için o şekilde gelişmiyor arkadaşlar. Kullanıcıların büyük bir kısmı Play Store’a alternatif olan uygulama mağazalarından ya da APK ile uygulama yüklemekten habersiz. Bu yaptırıma rağmen Android cihazlar alanlar elbet olacaktır, ancak kullanıcıların büyük kısmı Android’den vazgeçebilir.
Google Play Store ya da Google hizmetleri kırılabilir, farklı yollarla cihaza yüklenebilir mi?
Evet Google Play Store’u resmi Google desteği olmayan bir cihaza kurabiliyorsunuz. Hatta uygulamaları APK olarak da yükleyebiliyorsunuz. Ancak kullanmanız için Google’ın buna izin vermesi gerekiyor. Mate 30’da yaptığımız deneme sırasında ilk etapta Google uygulamalarını kullanmanın yolu vardı. Ancak Huawei, içinde önemli bir kamera güncellemesinin de bulunduğu büyük bir güncelleme göndermişti. O güncellemeden sonra cihazdaki bütün Google servisleri devre dışı kalmıştı.
Sonuç Olarak Google, Türkiye’deki gücünü kullanmaya çalışarak Rekabet Kurumu’nun yaptırımlarından kurtulmak istiyor.
Eğer kurtulamaz, ceza yer ve yaptırım uygularsa Türkiye’de Google lisansına sahip Android cihaz bulunmayacak. Böyle bir durumda yaptırımdan etkilenmeyecek olan, yani şu anda satışta olan telefon modellerinin fiyatları artabilir. Hatta Google uygulamalarının yerini dolduramayan küçük akıllı telefon üreticileri Türkiye’den çekilebilir. Elbette Çinli şirketler, zaten Google’sız telefon üretmeye alışık oldukları için Türkiye’de farklı servislerini Türkçe olarak sunabilirler. Belki de uzun zamandır ülkemizde hizmet veren Yandex ve Microsoft Bing gibi şirketler, Google uygulamalarının alternatiflerini Türkçe olarak sunabilir, yatırımlarını arttırabilir.
Ek olarak yerli telefon üreticilerinin de böyle bir durumda tehlikeye girmesi muhtemel. Pek çok üretici böyle bir darbenin altından kalkamayacak gibi görünüyor. Her şeye rağmen Google’ın yaptığı son açıklamaya tekrar bakmakta fayda var. Şirket, Rekabet Kurumu ile görüşmelerin devam ettiğini ve eğer uzlaşma sağlanmazsa Türkiye’de yaptırım uygulayacağını söylüyor. Yani her an Rekabet Kurumu ile Google orta yolu bulup az önce bahsettiğimiz sıkıntıların yaşanmasını engelleyebilir.
